Co jeść, aby ochronić się przed nowotworem?
Czy żywienie może ochronić nas przed nowotworem?
W 2010 roku rozpoznano ponad 140 500 nowotworów złośliwych (liczba dwa razy większa niż w roku 1980). Ponad 90 000 osób umarło z tego powodu. Najczęstszym nowotworem złośliwym był rak płuca, następnie prostaty, jelita grubego, pęcherza moczowego, a pierwszą piątkę zamyka rak żołądka. Panie najczęściej chorują na nowotwór piersi, a panowie płuca. Podane na początku liczby są dowodem na to, że choroby onkologiczne są poważnym problemem zdrowotnym Polaków. O ile nie możemy wpłynąć na nasz wiek, płeć czy predyspozycje genetyczne do rozwoju niektórych chorób, to mamy realny wpływ na to, co jemy, jak żyjemy i czy badamy się regularnie. Ja chciałabym powiedzieć trochę więcej na temat żywienia, o tym w jaki sposób możemy się ochronić się przed nowotworem, spożywając poszczególne produkty.
Ostryż długi
Myślę, że nazwa KURKUMA jest bardziej znajoma. Jednym z jej składników jest kurkumina, będąca polifenolem. Ma ona silne zdolności antyoksydacyjne, czyli usuwające wolne rodniki, sprzyjające rozwojowi nowotworów. Poza tym kurkumina działa przeciwzapalnie i wzmaga apoptozę (obumieranie nieprawidłowych, zmutowanych komórek, które mogą rozpoczęcie tworzenie nowotworu). Sugeruje się więc, że kurkuma mogłaby być wykorzystywana w prewencji chorób onkologicznych.
Sulforofan
Głównym źródłem sulforofanu są warzywa krzyżowe, czyli m.in. brokuły, kapusta czy brukselka. Wykazuje on działanie przeciwnowotworowe w równych etapach nowotworzenia. Warto jednak pamiętać, że wrażliwość na działanie tej substancji jest uwarunkowana genetycznie, dlatego skuteczność sulforofanu może być różna u różnych osób. Niemniej, warto jeść warzywa krzyżowe. Może akurat jesteś w tej grupie, która odniesie korzyść. Poza ty, warzywa to warzywa, więc warto po nie sięgać.
Czosnek pospolity
Okazuje się, że dieta bogata w czosnek chroni przed nowotworami układu pokarmowego. Narodowy Instytut Raka NCI w Stanach Zjednoczonych uznał czosnek jako jedno z warzyw o najwyższym potencjale antynowotworowym. Nie wiadomo jednak jaka forma spożywania czosnku byłaby najlepsza. Oprócz tego nie można zapominać o działaniu przeciwgrzybiczym i antybakteryjnym, które wykazuje czosnek.
Warzywa i owoce
Są źródłem składników odżywczych oraz substancji, które nie są składnikami odżywczymi, ale wykazują korzystny wpływ na zdrowie człowieka, są to między innymi błonnik pokarmowy, flawonoidy oraz fenole. Witaminy i składniki mineralne zwarte w owocach i warzywach (np. witamina C, E, selen), które wykazują właściwości antyoksydacyjne. Spożycie warzyw nieskrobiowych (czyli w Polsce tak naprawdę wszystkich oprócz ziemniaków, batatów, pasternaku, zielonego groszku, dyni i grochu) wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem nowotworu jamy ustnej, krtani, tchawicy, przełyku, płuc oraz piersi. Z kolei żywność zawierająca błonnik pokarmowy (czyli również warzywa i owoce) chroni przed nowotworem jelita grubego.
Należy jednak pamiętać o odpowiednim przechowywaniu warzyw i owoców oraz unikaniu tych, które są spleśniałe. Toksyny, produkowane przez pleśnie powodują raka wątroby. Warto pamiętać, że obróbka termiczna zniszczy grzyby, ale nie unieczynni toksyn. Dlatego jedyne co można zrobić z warzywem lub owocem z pleśnią to wyrzucić.
Czerwone i przetworzone mięso
Mechanizm wpływu mięsa czerwonego i przetworzonego na rozwój nowotworów jest złożony. Po pierwsze, poddanie mięsa obróbce termicznej powoduje powstanie amin heterocyklicznych, które mają właściwości mutagenne (powodują powstawanie mutacji, które mogą predysponować do rozwoju nowotworu). Po drugie, żelazo hemowe znajdujące się w mięsie może zapoczątkować niszczenie DNA w komórce, co również może powodować guzy nowotworowe (szczególnie jelita grubego). A po trzecie, wysoka zawartość soli w mięsie przetworzonym powoduje niszczenie błony śluzowej żołądka oraz sprzyja kolonizacji Helicobacter pylori, której przypisuje się znaczącą rolę w patogenezie raka żołądka. Czerwone mięso związane jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworu płuc oraz trzustki. Oprócz tego żywność zawierająca żelazo hemowe jest związana z nowotworem jelita grubego. Z kolei mięso przetworzone łączyć należy z nowotworem przełyku, płuc, żołądka oraz trzustki.
Otłuszczenie ciała
Tak, tak. Nadmierna zawartość tkanki tłuszczowej w naszym organizmie również może wpływać na zwiększone ryzyko rozwoju niektórych nowotworów.
Nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko pierwotnego raka wątroby, co związane jest z występowania niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby, które ostatecznie może przyczyniać się do mutacji prowadzących do powstania nowotworu. Oprócz tego nadwaga i otyłość sprzyjają rozwojowi między innymi nowotworów: brodawkowatemu tarczycy, piersi, jajnika (u kobiet w okresie przedmenopauzalnym), wpustu żołądka. Otyłość wpływa wieloczynnikowo na proces tworzenia nowotworów. Tkanka tłuszczowa jest aktywna metabolicznie i produkuje szereg związków, do których włączyć należy estrogen (jego wysoki poziom prowadzi do powstania nowotworów estrogenozależnych) oraz adipokiny (regulujące wzrost komórek i indykujące proces zapalny). Ponadto nadmierne otłuszczenie prowadzi do zmienionej odpowiedzi immunologicznej oraz powstania stresu oksydacyjnego, które także odgrywają znaczącą rolę w karcnogenezie.
Na podstawie:
- Tuchowska P, Worach-Kardas H, Marcinkowski JT. Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych. Probl Hig Epidemiol 2013, 94(2): 166-171.
- Swora-Cwynar E, Dymkowska-Malesa M, Grzymisławski M, Dobrowolska A. Wpływ wybranych składników żywności na profilaktykę chorób nowotworowych. Kosmos Problemy nauk biologicznych. 2018; 67 (2): 391-396.
- Wcrf (World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research). Food, nutrition, physical activity, and the prevention of cancer: a global perspective. 2012.
- Jaworski P, Binda A, Tarnowski W. Wpływ otyłości na rozwój choroby nowotworowej. Postępy Nauk Medycznych. 2015; XXVIII (9): 673-676.
0 komentarzy